Dzień Wolności Podatkowej przypada w tym roku na 24 czerwca. Data ta wynika z udziału wydatków publicznych w Produkcie krajowym brutto. Przyjęliśmy taką zasadę przed dziewięcioma laty w przekonaniu – po pierwsze – że wszystkie wydatki, w ten czy inny sposób, zostaną ostatecznie sfinansowane z naszych własnych pieniędzy; a także – po drugie – że to poziom publicznych wydatków wyznacza poziom obciążeń publicznymi daninami. W ustawie budżetowej na rok 2002 zaplanowano udział wydatków sektora publicznego w PKB w wysokości 47,6 procent. Dokładnie taka część roku minęła właśnie wczoraj; od dziś możemy się cieszyć podatkową wolnością! Podkreślamy umowność tego święta. Nie ma ono, ponieważ mieć nie może, waloru naukowej ścisłości. Naszym celem jest uświadomienie opinii publicznej, że obciążenia podatkowe są w Polsce bardzo wysokie. Są znacznie wyższe niż się na ogół sądzi, ponieważ pojęcie podatku jest na ogół redukowane do podatku od dochodów osobistych, w najlepszym razie uzupełnionego o podatek od dochodów firm. Z tego błędu wynika owo nieznośne poczucie wyższości niektórych mieszkańców miast wobec ludności wiejskiej. Według nich, wieśniacy nie płacąc podatku dochodowego nie płacą podatków w ogóle. Kto zaś nie płaci podatków w ogóle – twierdzą – nie jest zdolny do pełnego odczuwania obywatelskości, tej zwłaszcza jej strony, która wyraża się w poczuciu obowiązków względem wspólnoty. W rzeczy samej oba podatki dochodowe stanowią margines w dochodach publicznych. Dominują tu bowiem podatki pośrednie i składki, płacone przez pracodawcę i zawierające się w cenach dóbr rynkowych.
Spotykamy się o tydzień później niż przed rokiem. Stało się tak dlatego, że ustawa budżetowa, na której każdorazowo się opieramy, jest wyrazem intencji rządu, a nie dyrektywą dla gospodarki. W założeniach do ustawy na rok 2001 przeszacowano grubo poziom Produktu Krajowego. W efekcie Dzień Wolności obchodziliśmy w zeszłym roku niejako na wyrost, o kilka dni przedwcześnie.
Kiedy podejmowaliśmy inicjatywę ogłaszania Dnia Wolności Podatkowej finanse publiczne obciążone były ogromnymi kosztami obsługi długu – w 1995 roku wydatki na ten cel sięgały 12 procent wszystkich wydatków publicznych! W kolejnych latach udział kosztów obsługi długu spadał, aż do 6 procent w roku 2000. Niestety, od ubiegłego roku wydatek ten wzrasta i w budżecie tegorocznym zaplanowano go na poziomie istotnie przekraczającym 7 procent ogółu wydatków. Obsługa długu dorównuje nieomal wydatkom przeznaczanym na edukację narodową czy system publicznej opieki zdrowotnej. Dlatego budzić musi najwyższy niepokój niefrasobliwa skłonność rządu do zaciągania nowych zobowiązań.
Od lat przy tej okazji zwracamy uwagę na wadliwą strukturę dochodów publicznych. Blisko trzecia ich część pochodzi z bezpośredniego opodatkowania pracy. Można powiedzieć, bez cienia przesady, że praca jest w Polsce pod względem podatkowym prześladowana. Efektem tego stanu rzeczy jest społeczna katastrofa bezrobocia. Konieczne jest znaczące obniżenie obciążeń związanych z pracą. Ale znaczące obniżenie tych obciążeń oznacza gruntowna przebudowę całego systemu dochodów publicznych. Nie można już zwlekać. Centrum im. Adama Smitha przedstawia więc inicjatywę, która w realnej, ale nieodległej perspektywie dzisiejszy okropny stan rzeczy będzie mogła zmienić.
* * *
Manifest Podatkowy!
„Podatki mają konsekwencje” – przestrzegaliśmy przed trzema laty, wskazując na ogromne podatkowe i parapodatkowe obciążenia pracy jako źródło wzrostu bezrobocia i załamania wzrostu gospodarczego kraju.
Dziś bezrobocie zbliża się w Polsce do granicy 20 procent, a gospodarka pogrąża się w stagnacji.
Nie można dłużej czekać. Obniżenie kosztów pracy wymaga jednak gruntownej przebudowy całego systemu dochodów publicznych. Trzeba spojrzeć prawdzie w oczy: to nie jest kwestia obniżenia stawek tego albo owego podatku o drugorzędnym czy nawet trzeciorzędnym znaczeniu. Stoimy przed koniecznością zbudowania systemu całkiem nowego, wolnego od dzisiejszych patologii. Systemu prostego i przejrzystego; systemu pozwalającego w pełni wykorzystać polskie szanse.
Punktem wyjścia tej inicjatywy jest założenie, że nie ingerujemy w politycznie wielce skomplikowaną sferę wydatków sektora publicznego. Pozostawiamy je na dzisiejszym wysokim poziomie, ale oznacza to przecież, że tym większą wagę będzie miał sposób pozyskiwania dochodów potrzebnych do sfinansowania tych wydatków. Zajmiemy się więc jedynie „technologią podatkową” – w przekonaniu, że racje praktyczne łatwiej będzie uzgodnić, niż interesy polityczne.
A zatem:
Centrum im. Adama Smitha zwraca się z propozycją opracowania nowego systemu dochodów publicznych. Kierujemy ją przede wszystkim do osób odpowiedzialnych za stan państwa: do rządu, do zorganizowanych sił politycznych, do związków zawodowych, do organizacji pracodawców. Centrum im. Adama Smitha dysponuje zespołem specjalistów i analizami niezbędnymi do wypracowania sprawiedliwych i korzystnych dla gospodarki rozwiązań. Liczymy, że do końca września wszyscy, którzy uznają to przedsięwzięcie za ważne złożą deklaracje współuczestnictwa.
Niezależnie od tego jak duże uzyskamy z tej strony poparcie, Centrum im. Adama Smitha opracuje projekty ustaw, ich uzasadnienie oraz prognozę skutków społecznych i gospodarczych. Dokumenty te zaprezentujemy publicznie z okazji Dnia Wolności Podatkowej w 2003 roku.
W dalszej kolejności podejmiemy kroki w celu złożenia projektów ustaw do Sejmu w trybie obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Powołany zostanie komitet, który po zebraniu 100 tysięcy podpisów obywateli, złoży ustawy do marszałka Sejmu.
* * *
Komitet Obywatelski na Rzecz Zmian Systemu Podatkowego
Pracom Centrum im. Adama Smitha patronować będzie Komitet, który ma charakter otwarty. W tym momencie należą do niego:
Prof. Andrzej Blikle
Michał Komar
Teresa Bogucka
Edward Lutczyn
Stefan Bratkowski
Tomasz Łubieński
Andrzej Chrzanowski
Daniel Olbrychski
Jacek Fedorowicz
Kazimierz Orłoś
Piotr Fronczewski
Adam Pomorski
Tomasz Jastrun
Andrzej Pągowski
Dr Jakub Karpiński
Henryk Sawka
Prof. Witold Kieżun
Prof. Jerzy Stelmach
Dr Janusz Kochanowski
Wiktor Zborowski
Prof. Andrzej Kojder
* * *
Przedstawiciele Centrum im. Adama Smitha biorący 24 czerwca 2002 r. udział w Dniu Wolności Podatkowej:
Krzysztof Dzierżawski – ekspert i doradca Zarządu Centrum im. Adama Smitha, 0 501 601 575; e-mail: krzysztof.dzierzawski@adam-smith.pl
Dr Robert Gwiazdowski – Szef Komisji Podatkowej Centrum im. Adama Smitha, pracownik naukowy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, 0 601 203 443; email: robert.gwiazdowski@adam-smith.pl
Andrzej Sadowski – jeden z fundatorów i Wiceprezydent Centrum im. Adama Smitha, 0 501 601 577; e-mail: andrzej.sadowski@adam-smith.pl
Paweł Szałamacha – ekspert Centrum im. Adama Smitha, 0 601 716 291; e-mail: pawel.szalamacha@adam-smith.pl
Prof. Tadeusz Tyszka – Prezydent Centrum im. Adama Smitha 5192189 e-mail: tadeusz.tyszka@adam-smith.pl
telefon Centrum im. Adama Smitha (22) 828 47 07
* * *
Czytaj także:
Dr Robert Gwiazdowski – Podatki mają konsekwencje
Prof. Tadeusz Tyszka – Reakcje ludzi na wysokie podatki
